به گزارش «نماینده» مارک لندلر در روزنامه نیویورک تایمز نوشت:
اوایل سال ۲۰۱۱م.، «هیلاری کلینتون» وزیر خارجه وقت آمریکا بعد از یک سفر پرهیجان به «یمن»، وارد «عمان» شد تا با «قابوس بن سعید» سلطان عمان دربارة پیشنهادی که اولین بار یکی از فرستاده‌های مسقط در بهار ۲۰۰۹م. مطرح کرد، گفت‌وگو کند: «اینکه عمان به عنوان کانالی برای مذاکرات محرمانة هسته‌ای بین آمریکا و ایران عمل کند.»
با گذشت ۱۸ ماه از ارائة این پیشنهاد، کلینتون حاضر شد تیمی را برای ملاقات با طرف‌های ایرانی به عمان ارسال کند. در آن زمان کلینتون تنها مقام رسمی آمریکایی نبود که به عمان سفرهایی غیررسمی داشت. جان کری، که در آن زمان تنها یک سناتور بود، با سلطان قابوس و فرستادة ویژة او دیدار می‌کرد. جان کری در عمان راضی شد که این کشور می‌تواند مسئولان ایرانی را سر میز مذاکرات حاضر کند و به کلینتون و اوباما اصرار کرد تا راهی برای اجرای مذاکرات ایجاد کنند.
وی در این باره گفت: «کلینتون دربارة این راه چندان مطمئن نبود؛ اما اوباما به وجود راه غیر معمول احتمالی برای انجام مذاکرات علاقمند شده بود.»
توافق هسته‌ای ایران احتمالاً به عنوان بزرگ‌ترین دستاورد دیپلماتیک اوباما شناخته می‌شود. کلینتون که امیدوار است جایگاه ریاست جمهوری را به دست آورد، گفته است در این توافق نقش خاصی داشته است. وی ادعا کرده است تحریم‌های بین‌المللی که با تلاش او بر ضد ایران ایجاد شد، این کشور را بر سر میز مذاکرات آورده و فرصت را برای مذاکرات جان کری ایجاد کرده است.
با این حال نقش پشت پردة کلینتون پیچیده‌تر از اطلاعات منتشر شده دربارة آن است. مصاحبه‌های مختلف با چندین تن از مسئولان فعلی و گذشتة دولتی نشان می‌دهد کلینتون در روند مذاکرات علاقة چندانی به ادامة آنها نداشته و نسبت به دیپلماسی آزاد جان کری بسیار نگران بوده است. تصمیم او برای ارسال تیم انتخابی خودش، علاوه بر هدف مذاکره با طرف‌های ایرانی، به منظور کنترل جان کری نیز بوده است.
کلینتون نگران بود جان کری برای آوردن ایرانی‌ها به میز مذاکرات، به آنها وعده‌های بسیاری خواهد داد. در همین حال دستیاران کلینتون شک داشتند که او در تلاش است تا با طولانی کردن مذاکرات، زمان محدود آن را به پایان برساند. در بخشی از مذاکرات جان کری به رئیس ستاد خود اظهار کرد: «اگر قرار است این مذاکرات نتیجه‌ای دهد، باید افراد حاضر در جلسه در آن حرفی بزنند.»
مدافعان کلینتون اظهار کرده‌اند که اعتماد نکردن او به ایران قابل درک است و توان او برای افزایش تحریم‌های ضد ایرانی، وی را به یکی از بهترین گزینه‌ها برای ادامة راه تبدیل کرده است. تاریخ دیپلماسی هسته‌ای ایران، بخشی از آنکه هیچ‌گاه گزارش نشده است، تفاوت‌های اساسی میان کلینتون و اوباما را نشان می‌دهد. کلینتون بخشی از این تفاوت‌ها را در رقابت سال ۲۰۰۸م. با اوباما نشان داد.
«کریم صادق‌پور»، تحلیل‌گر سیاسی در زمینة سیاست ایران در این باره اظهار کرده است: «آنها هر دو یک روش را مورد نظر داشتند، اما هدف نهایی‌شان با یکدیگر متفاوت بود. اوباما باور داشت که می‌تواند میان تفاوت‌ها پلی ایجاد کند؛ اما کلینتون نگاه منفی‌تری به پایان مذاکرات داشت. او باور داشت که مذاکرات با ایران نشان خواهد داد ضعف اصلی در تهران است، نه در واشنگتن.»
بدگمانی از آغاز
افراد کمی انتظار داشتند، کلینتون پیشدار مذاکرات با ایران شود. در تبلیغات سال ۲۰۰۸م.، کلینتون ادعا می‌کرد طرح اوباما برای انجام مذاکرات بدون پیش شرط احمقانه است. وی همچنین هشدار می‌داد که اگر ایران روزی حملة هسته‌ای علیه اسرائیل انجام دهد، آمریکا این کشور را «با خاک یکسان می‌کند.»
با این حال کلینتون حاضر شد تا طرح مذاکره با ایرانیان در عمان را آزمایش کند. او در آن زمان بیان کرد بعید به نظر می‌رسد این طرح نتیجه‌ای به همراه داشته باشد.
قدم‌های رو به جلو
جان کری بارها نسبت به طرح ایجاد یک کانال مذاکره با ایرانی‌ها اظهار علاقه کرده بود. او در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲م. بارها به عمان سفر کرد و در ملاقات با سلطان قابوس دربارة احتمال انجام مذاکرات با او دیدار کرد. او در دیدارهای خود با اوباما اظهار کرد تنها روش آزمایش مذاکرات، ورود به آنها است.
با این حال شورای امنیت ملی و وزارت امور خارجة آمریکا، بدون اتخاذ هیچ تصمیمی، روند مذاکرات را چندین ماه به تأخیر انداختند. جان کری در تلاش برای سرعت بخشیدن به روند مذاکرات، پیام‌هایی به طرف‌های ایرانی ارسال کرد. وی همچنین در حال هماهنگ کردن روند مذاکرات خود با مشاور امنیت ملی اوباما بود. با این حال راهکار کری باعث شد تا کلینتون و بسیاری از مسئولان کاخ سفید دربارة وعده‌های احتمالی او به ایران نگران شوند. جان کری قبل از آغاز مذاکرات به طرف‌های ایرانی خود اشاره کرد که ایران حق خواهد داشت در راستای برنامة صلح‌آمیز هسته‌ای به غنی‌سازی اورانیوم بپردازد. ایران پیش از مذاکرات بارها اعلام کرده بود که از حق غنی‌سازی صلح‌آمیز هسته‌ای برخوردار است؛ اما آمریکا همواره این موضوع را رد کرده بود. جان کری این موضوع که او قبل از مذاکرات به ایرانی‌ها اشاره کرده بود، حق غنی‌سازی را در اختیارشان قرار می‌دهد، رد کرده است و گفت: «ما این موضوع را کاملاً برای آنها روشن کردیم.» وی در همین حال تقاضای تندروهای آمریکایی، برای از بین رفتن کامل برنامة هسته‌ای ایران را رد کرد.
مسئولان اظهار کرده‌اند در سال ۲۰۱۲م.، روش جان کری باعث شد تا اوباما و کلینتون تصمیم بگیرند ادامة روند مذاکرات، در اختیار دولت آمریکا قرار گیرد. جان کری به این موضوع اعتراضی نکرد، چرا که او باور داشت تا حد امکان مذاکرات را به عنوان یک سناتور پیش برده است. ۳ سال پس از این تغییر، جان کری در وین به عنوان وزیر امور خارجه کنترل روند مذاکرات را بار دیگر بر عهده گرفت.
نظر شما